Liście

Skrętoległe, osiągają 5 - 18 cm długości; odwrotnie jajowate z małą ilością bardzo niesymetrycznych, zaokrąglonych klap oraz krótkim (do 5 mm) ogonkiem.

Owoce

Żołędzie na długich szypułkach, walcowate, w półokrągłych miseczkach; zebrane razem w pęczki po 1 - 3; niedojrzałe - zielone, po dojrzeniu - jasnobrązowe, świeże - z podłużnymi paskami, najszersze w połowie lub przed połową długości.

Kwiaty

Wiatropylne, rozdzielnopłciowe; męskie - luźne, bladozielone, zwisające kotki po 2 lub 3 z pąków bocznych zeszłorocznych pędów; pojedyncze kwiaty męskie mają 6-8-dzielny okwiat i zawierają po 6 do 10 pręcików; kwiaty żeńskie - drobne, mało widoczne, butelkowatego kształtu, z trójdzielnym czerwonym znamieniem, osadzone po 2 do 5 na długiej szypułce, wyrastające na wierzchołkach tegorocznych pędów.

Kora

Gruba, od ciemnoszarej do brązowoszarej barwy, podłużnie i głęboko spękana

Miejsce występowania:

Tworzy dąbrowy (Quercetum), występuje także w lasach mieszanych, łęgach i grądach. Występuje na nizinach, a w obszary górskie wkracza zwykle dolinami. Dobrze znosi okresowe zalewanie, jest drzewem światłolubnym, ale jako młode drzewo dobrze znosi zacienienie boczne. Preferuje gleby świeże, głębokie, żyzne i wilgotne, są to gliny lekkie, średnie i iły. Rośnie na glebach brunatnych i płowych.

Zastosowanie:

Drewno dębowe jest cenione w stolarstwie, bednarstwie i szkutnictwie (twardością niekiedy przewyższa drewno bukowe). Dawniej wykorzystywane również w kołodziejstwie oraz jako materiał konstrukcyjny.

Surowiec zielarski : Kora dębowa (Cortex Quercus) (również z dębu bezszypułkowego) o grubości do 5 mm. Najwyżej ceniona jest gładka, ze srebrzystym połyskiem (tzw. kora lustrzana). Zawiera 9 do 20% garbników, kwasy fenolowe, związki żywicowe oraz terpentyny

Garbarstwo: dawniej 'dębienie'. Wykorzystywano w nim głównie korę dębową, ze względu na wysoką zawartość garbników. W celu uzyskania surowca zakładano drzewostany, w których okorowywano dęby już po 12,15 latach.

Ważny składnik pokarmowy wielu zwierząt leśnych: ssaków (dzik, żołędnica, koszatka) i ptaków (sójka, głuszec, grubodziób). W średniowieczu wartość dąbrowy nie zależała od ilości drewna znajdującego się w lesie, ale od liczby świń, które był w stanie wyżywić las. Pierwsze zakładane w Europie lasy (były wysiewane) stanowiły pastwiska dla świń, a nie plantacje drzew. Na utuczenie jednego wieprza potrzeba było 25 dorosłych dębów.

Dawniej po wysuszeniu, zmieleniu i odpowiednim przygotowaniu używane jako surogat (namiastka) kawy. Prażone żołędzie były także czasem wykorzystywane do wyrobu wódki, a w okresach nieurodzaju po zmieleniu dodawane do mąki.

Roślina ozdobna: niektóre odmiany są bardzo dekoracyjne. Często sadzony jako drzewo pamiątkowe, żyje najdłużej z krajowych drzew liściastych. Dobrze znosi cięcie, dzięki czemu może być stosowany na żywopłoty i formowane szpalery. Wykorzystywany także do obsadzania parków, osiedli oraz do nasadzeń przydrożnych.